Livius, Ab urbe condita I, 11, 6 - 9
Tarpeia
Novissimum ab Sabinis bellum ortum multoque id maximum fuit: nihil enim per iram aut cupiditatem actum est, nec ostenderunt bellum, prius quam intulerunt. Consilio etiam additus dolus. Sp. Tarpeius Romanae praeerat arci. Huius filiam virginem auro corrumpit Tatius, ut armatos in arcem accipiat; aquam forte ea tum sacris extra moenia petitum ierat. Accepti obrutam armis necavere, seu ut vi capta potius arx videretur, seu prodendi exempli causa ne, quid usquam fidum proditori esset. Additur fabula, quod vulgo Sabini aureas armillas magni ponderis brachio laevo gemmatosque magna specie anulos habuerint, pepigisse eam, quod in sinistris manibus haberent; eo scuta illi pro aureis donis congesta. Sunt, qui eam ex pacto tradendi, quod in sinistris manibus esset, derecto arma petisse dicant et fraude visam agere sua ipsam peremptam mercede.
ortum (est): 3.P.Sg.Perf. von oriri: er, sie, es ging aus
wer oder was? bellum - novissium: Praedikativum: zu letzt, als letzter
von wem?: ab Sabinis
fuit: 3.P.Sg.Perf. von esse: er, sie, es war
wer oder was?: id = bellum
was war er?: multo maximum - multo + Superl.
actum est: 3.P.Sg.Perf.pass. von agere: er, sie, es wurde gemacht, geschah
wer oder was?: nihil
per iram: im, aus Zorn
ostenderunt: 3.P.Pl.Perf.akt.von ostendere: sie zeigten
wen oder was?: bellum
prius quam: eher, bevor - priusquam
intulerunt: 3.P.Pl.Perf. von inferre: sie erklärten (bellum inferre: Krieg erklären)
additus (est): 3.P.Sg.m.Perf.pass.von addere: er, sie, es ist hinzugefügt worden
wer oder was?: dolus
wem?: consilio: Berechnung, Plan
praeerat: 3.P.Sg.Imperf.von praeesse: er stand vor, befehligte, leitete
wer?: Sp. Tarpeius
wem?: Romanae arci
corrumpit: 3.P.Sg.Praes.von corrumpere: er besticht
wer?: Tatius, König der Sabiner führte mit den Römern nach dem Raub der Sabinerinnen Krieg
wen?: filiam virginem
wessen?: huius
womit besticht er?: auro
wozu?: ut accipiat: 3.P.Sg.Konj.Praes.akt. von accipere: dass sie aufnimmt, einlässt
wen?: armatos
wohin?: in arcem
ierat: 3.P.Sg.Plusqupf. von ire: er, sie, es war gegangen
wer?: ea
wohin?: extra moenia
wozu?: petitum
was?: aquam
für wen oder was?: sacris
necavere: 3.P.Pl.Perf. von necare: sie töteten
wer?: accepti (Sabini) Nom.Pl.m.P.P.P. von accipere: temporal aufzulösen
wen?: obrutam (virginem): Akk.Sg.f.P.P.P. von obruere: modal aufzulösen
womit?: armis
videretur: 3.P.Sg.Konj.Imperf. von videre: es schien + NcI, abhg. von ut
capta (esse): Nom. Sg. f. Inf. Perf. pass. zu arx: wer oder was?
womit, wodurch?: vi
prodendi: Gen.Sg.n.Gerundiv zu exempli abhg. von causa - Gerundivkonstruktion: exemplum prodere: ein Exempel statuieren
esset: 3.P.Sg.Konj.Imperf. von esse abhg. von ne - usquam: dass nicht irgendwo = in irgendetwas, in irgendeiner Sache
was?: quid fidum
wem?: proditori
additur: 3.P.Sg.Praes. von addere: er, sie, es wird hinzugefügt, angeführt - addere + AcI
was?: fabula
habuerint: 3.P.Pl.Konj.Perf. von habere abhg. von additur (Hauptzeit) - Nebensätze im AcI stehen im Konj. nach der consecutio temporum
vulgo: Adverb: allgemein
wer?: Sabini
was hatten sie?: aureas armillas - magni ponderis: Gen.qual. zu armillas
wo?: brachio laevo
was hatten sie noch?: gemmatosque anulos: mit Edelsteinen verzierte Ringe - magna specie: Abl.qual. zu anulos
pepigisse: Inf. Perf. akt. von pangere: sie habe sich ausbedungen - eam pepigisse: AcI abhg. von additur
haberent: 3.P.Pl.Konj.Imperf. von habere abhg. von pepigisse (Nebenzeit) - Nebensätze im AcI stehen im Konj. nach der consecutio temporum
was?: quod: Relativpronomen
wo?: in sinistris manibus
congesta (esse): Akk.Pl.n.Inf.Perf.pass. von congerere: sie seien zusammengeworfen worden - AcI abhg. von additur
eo: Adv.: deswegen, deshalb
was?: scuta
auf wem?: illi = virgini
pro: anstatt
sunt: 3.P.Pl.Praes. von esse: es gibt Leute
dicant: 3.P.Pl.Konj.Praes. von dicere - qui ... dicant: die sagen + AcI: eam petisse, ipsam peremptam (esse)
peti(vi)sse: Inf.Perf.akt. von petere: sie (= eam) habe erbeten
was?: arma
derecto (= directo): Adv.: geradezu
ex pacto: infolge, auf Grund, gemäß der Abmachung
tradendi: Gen.Sg.n. Gerundium von tradere abhg. von pacto - ex pacto tradendi: gemäß der Abmachung zu übergeben
esset: 3.P.Sg.Konj.Imperf. von esse: es wä re, (Sabinis) sie hä tten - Konj. obliqu.
was?: quod: Relativpronomen
wo?: in sinistris manibus
visam: Akk.Sg.f.P.P.P. von videre - videri: scheinen - kaus. Part.coni.: weil sie schien
agere: Inf.Praes.akt. abhg. von visam: zu handeln
wie?: fraude: betrügerisch - Abl.modi
peremptam (esse): Akk.Sg.f.Inf.Perf.pass. von perimere abhg. von dicant - zu ipsam: sie sei getötet worden
wodurch?: sua mercede - suus 3 vorangestellt: sein, ihr eigen