Caesar, Bellum Gallicum VII 12, 13
Noviodunum, eine
Stadt der Bituriger, hatte sich schon ergeben und bat um Schonung, da erschien
Vercingetorix in der Ferne
12 Vercingetorix1,
ubi de
Caesaris adventu cognovit, oppuguatione destitit atque obviam Caesari
proficiscitur. Ille oppidum Biturigum positum in via2 Noviodunum
oppugnare instituerat. Quo ex oppido cum legati ad eum venissent
oratum, ut
sibi ignosceret suaeque vitae
consuleret, ut celeritate reliquas res
conficeret, qua pleraque
erat consecutus, arma conferri, equos
produci,
obsides dari iubet. Parte iam obsidum
tradita, cum reliqua administrarentur,3
centurionibus et paucis militibus intromissis, qui arma iumentaque
conquirerent, equitatus hostium procul
visus est, qui agmen Vercingetorigis
antecesserat. Quem simulatque oppidani
conspexerunt atque in spem auxili
venerunt,4 clamore sublato arma
capere, portas
claudere, murum
complere5
coeperunt. Centuriones in oppido, cum ex significatione7
Gallorum novi aliquid ab eis iniri
consilii
intellexissent, gladiis destrictis portas
occupaverunt suosque omnes incolumes
receperunt.6
13 Caesar ex castris equitatum
educi iubet, proelium equestre
committit: laborantibus7 iam suis Germanos equites
circiter CCCC summittit, quos ab initio
habere secum instituerat.8 Eorum impetum
Galli sustinere non potuerunt atque in fugam
coniecti multis amissis se ad agmen
receperunt. Quibus profligatis rursus oppidani
perterriti comprehensos eos,
quorum opera9 plebem concitatam
existimabant, ad Caesarem perduxerunt seseque ei
dediderunt. Quibus rebus confectis Caesar ad oppidum Avaricum, quod erat
maximum munitissimumque in finibus Biturigum atque agri fertilissima regione10,
profectus est, quod eo oppido recepto11 civitatem Biturigum se in potestatem
redacturum confidebat.12
1 Vercingetorix, Fürst der Averner, wollte Gallien von den Römern befreien; 2 in via: auf seinem Weg; 3 administrere: durchführen; 4 in spem auxilii venire: sich Hoffnung auf Hilfe machen; 5 complere: besetzen; 6 incolumes recipere: ohne Verlust in Sicherheit bringen; 7 significatio, ionis: Benehmen; 7 laborare: in Bedrängnis sein; 8 instituerat = consueverat; 9 opera, ae: Zutun, Betreiben; 10 (in) agri fertilissima regione: in der fruchtbarsten Gegend; 11 recipere: einnehmen; 12 confidere, fisus sum: vertrauen, hoffen
Grammatik
12)
cognovit:
3.P.Sg.Perf.akt. von cognoscere abhg. von ubi:
sobald - Temporalsatz
destitit: 3.P.Sg.Perf.akt. von desistere:
+
Trennungsablativ
positum: Akk.Sg.n.P.P.P. von ponere
Part.coni. zu oppidum
venissent: 3.P.Pl.Konj.Plusqupf. von venire abhg.
von cum narrativ
oratum: Supinum auf -um von orare
ignosceret: 3.P.Sg.Konj.Imperf.akt. von
ignoscere abhg. von ut Begehrsatz
consuleret: 3.P.Sg.Konj.Imperf.akt. von consulere + Dativ abhg. von ut Begehrsatz
conficeret: 3.P.Sg.Konj.Imperf.akt. von conficere abhg. von ut Finalsatz
(conferri, produci, dari)
consecutus erat: 3.P.Sg.Plusqupf.von consequi + Akk. (pleraque)
iubet: 3.P.Sg.Praes. -
Historisches Praes.
conferri: Inf.Praes.pass. abhg. von iubet + AcI
produci: Inf.Praes.pass. abhg. von iubet + AcI
dari: Inf.Praes.pass. abhg. von iubet + AcI
tradita: Abl.Sg.f.P.P.P. von tradere zu parte:
Abl.abs.
administrarentur: 3.P.Pl.Konj.Imperf. von administrare zu reliqua (Nom.Pl.n.) abhg. von cum
intromissis: Abl.Pl.m.P.P.P. von intromittere zu paucis militibus, centurionibus: Abl.abs.
conquirerent: 3.P.Pl.Konj.Imperf. von conquirere abhg. von qui : konj.Relsatz.
visus est: Nom.Sg.m.Perf.pass. von videre zu equitatus
antecesserat: 3.P.Sg.Plusqupf. von antecedere zu qui (equitatus)
conspexerunt: 3.P.Pl.Perf.akt. von conspicere - abhg. von simulatque
venerunt: 3.P.Pl.Perf.akt. von venire - abhg. von simulatque
sublato: Abl.Sg.m.P.P.P.von tollere, sustuli, sublatus zu clamore: Abl.abs.
capere, claudere, complere: Inf.Praes.akt. abhg. von coeperunt: 3.P.Pl.Perf.akt. von coepi, coepisse
novi consilii: Gen.part. abhg. von aliquid
iniri: Inf.Praes.pass. abhg. von intellexissent
intellexissent: 3.P.Pl.Konj.Plusqupf. von intellegere + AcI (aliquis iniri) abhg. von cum
destrictis: Abl.Pl.n.P.P.P. von destringere zu gladiis: Abl.abs.
occupaverunt: 3.P.Pl.Perf.akt. von occupare
incolumes: Akk.Pl.m. prädikativ
receperunt: 3.P.Pl.Perf.akt. von recipere
13)
educi: Inf.Praes.pass. von educere, -duxi, -ductum abhg. von iubet + AcI
iubet: 3.P.Sg.Praes. von iubere, iussi, iussum
committit: 3.P.Sg.Praes.akt. von committere, -misi, -missum
laborantibus: Dat.Pl.m.Part.Praes. von laborare zu suis: Part.coni.
summittit: 3.P.Praes.akt. von submittere, misi, missum: Hist.Praes
habere: Inf.Praes.akt. abhg. von instituerat
instituerat: 3.P.Sg.Plusquampf. = consueverat: er war gewohnt
sustinere: Inf.Praes.akt. abhg. von potuerunt
potuerunt: 3.P.Pl.Perf. von posse
coniecti: Nom.Pl.m.P.P.P. von conicere, ieci, iectus zu receperunt: Part.coni.
amissis: Abl.Pl.m.P.P.P. von amittere, misi, missum zu multis: Abl.abs.
receperunt: 3.P.Pl.Perf.akt. von (se) recipere, cepi, ceptum
profligatis: Abl.Pl.m.P.P.P. von profligare zu quibus (Rel.Anschluss): Abl.abs.
perterriti: Nom.Pl.m.P.P.P. von perterrere zu oppidani: Part.coni.
comprehensos: Akk.Pl.m.P.P.P. von comprehendere, di, sus: zu eos abhg. von perduxerunt: Part.coni.
concitatam (esse): Akk.Sg.f.Inf.Perf.pass. von concitare zu plebem: AcI abhg. von existimabant
existimabant: 3.P.Pl.Imperf.akt. von existimare
perduxerunt: 3.P.Pl.Perf.akt. von perducere, duxi, ductus - eos comprehensos
dediderunt: 3.P.Pl.Perf.akt. von se dedere, dediti, deditum
confectis: Abl.Pl.f.P.P.P. von conficere, feci, fectum zu quibus rebus (Rel.Anschluss): Abl.abs. quibus rebus confectis = und hierauf
profectus est: 3.P.Sg.m.Perf. von proficisci
recepto: Abl.Sg.n.P.P.P. von recipere, cepi, ceptum zu oppido: Abl.abs. (konditional)
redacturum (esse): Akk.Sg.m. Inf.Futur akt. von redigere, egi, actus zu se abhg. von confidebat
confidebat: 3.P.Sg.Imperf.akt. von confidere, fisus sum (Semideponens) + AcI Futur: se redacturum (esse)
Übersetzung
12 Sobald Vercingetorix von der Ankunft Caesars erfahren hatte, gab er die Belagerung (von Gorgobina, eine Stadt der Bojer) auf und zog ihm entgegen. Caesar hatte begonnen Noviodunum, eine Stadt der Bituriger, die auf seinem Weg lag, anzugreifen. Und nachdem aus dieser Stadt Abgeordnete zu ihm gekommen waren, um ihn zu bitten, sie zu begnadigen und ihr Leben zu schonen, befahl er, um durch Schnelligkeit, mit der er bisher das meiste erreicht hatte, auch das Übrige zu Ende zu bringen, die Waffen auszuliefern, die Pferde zu übergeben und Geiseln zu stellen. Nachdem schon ein Teil der Geiseln übergeben worden war, sie das übrige durchführten und Zenturionen mit nur wenigen Soldaten (in die Stadt) hineingeschickt worden waren, um Waffen und Zugtiere zusammenzubringen, sah man die Reiterei der Feinde in der Ferne, die dem Heereszug des Vercingetorix vorausgezogen war. Sobald die Städter diese erblickten und sich Hoffnung auf Hilfe machten, erhoben sie ein Geschrei, begannen die Waffen zu ergreifen, die Tore zu verschließen und die Mauer zu besetzen. Da die Zenturionen in Stadt aus dem Benehmen der Gallier bemerkt hatten, dass von ihnen ein neuer Plan gefasst werde, zückten sie die Schwerter, besetzten die Tore und brachten all die Ihren ohne Verlust in Sicherheit.
13 Caesar ließ seine Reiterei aus dem Lager ausrücken und begann eine Reiterschlacht: als die Seinen in Bedrängnis kamen, schickte er ihnen ungefähr 400 germanische Reiter zu Hilfe, die er von Anfang an bei sich zu haben gewohnt war. Ihrem Ansturm konnten die Gallier nicht standhalten und zogen sich in die Flucht geschlagen unter großen Verlusten zum Hauptheer zurück. Nach deren Überwältigung ergriffen die wiederum erschrockenen Städter diese, auf deren Betreiben, wie sie glaubten, das Volk aufgewiegelt worden war, brachten sie zu Caesar und unterwarfen sich ihm. Hierauf brach Caesar nach Avaricum auf, der größten und befestigsten Stadt der Bituriger, in einer sehr fruchtbaren Gegend, weil er fest hoffte, nach Einnahme dieser Stadt den Staat der Bituriger wieder zu unterwerfen.
chriftsteller