Cicero, Cato Maior 65 - 67
Das Alter
Ut enim non omne vinum, sic non omnis natura vetustate coacescit. Severitatem in senectute probo, sed eam, sicut alia, modicam, acerbitatem nullo modo. Avaritia vero senilis quid sibi velit, non intellego; potest enim quicquam esse absurdius quam, quo viae minus restet, eo plus viatici quaerere? Quarta restat causa, quae maxime angere atque sollicitam habere nostram aetatem videtur, adpropinquatio mortis, quae certe a senectute non potest esse longe. O miserum senem, qui mortem contemnendam esse in tam longa aetate non viderit! quae aut plane neglegenda est, si omnino exstinguit animum, aut etiam optanda, si aliquo eum deducit, ubi sit futurus aeternus; atqui tertium certe nihil inveniri potest. Quid igitur timeam, si aut non miser post mortem aut beatus etiam futurus sum?
Übersetzungshilfen
coacescit: 3.P.Sg.Praes. von coacescere: er, sie, es wird sauer
ut - sic: korrel.
was wird nicht sauer?: omne vinum, omnis natura wodurch?: vetustate probo: 1.P.Sg.Praes. von probare: ich billige, erkenne an was?: severitatem: ein strenges Wesen - eam (severitatem) modicam: diese aber in richtigem Maß - sicut alia: (Akk.Pl.n.): wie (alles) andere acerbitatem (probo): Verbitterung - nullo modo velit: 3.P.Sg.Konj.Praes. von velle - abhg. von quid (intellego) - quid sibi (res) vult?: was bedeutet? was soll? wer oder was?: avaritia senilis: Geiz im Alter intellego: 1.P.Sg.Praes. von intellegere: ich verstehe potest: 3.P.Sg.Praes. von posse: er, sie, es kann was?: quicquam - was?: absurdius (esse): Nom.Sg.n. zu quicquam restet: 3.P.Sg.Konj.Praes. von restare: er, sie, es bleibt übrig was?: minus (Nom.Sg.n.), plus (Akk.Sg.n.abhg.von quaerere) - quo...eo: je...desto viae: Gen.Sg.abhg. von minus viatici: Gen.Sg.abhg. von plus: Reisegeld, Reiseproviant quaerere: Inf.Praes.akt.: suchen restat: 3.P.Sg.Praes. von restare: er, sie, es bleibt übrig wer?: quarta causa, adpropinquatio mortis: das Nahen des Todes angere: Inf.Praes.akt.: ängstigen habere: Inf.Praes.akt.: halten - sollicitam (zu nostram aetatem) habere: in Aufregung halten, beunruhigen wen oder was?: nostram aetatem videtur: 3.P.Sg.Praes.pass: er, sie, es scheint + NcI potest: 3.P.Sg.Praes. von posse: er, sie, es kann was?: quae (ab)esse wovon?: a senectute wie?: longe o miserum senem: Akk.d.Ausrufes viderit: 3.P.Sg.Konj.Perf. von videre: er hat gesehen, verstanden + AcI: mortem contemnendam esse wer?: qui - kausaler Relsatz wann?: in tam longa aetate - Abl.temp. contemnendam: Akk.Sg.f.Gerundiv zu mortem neglegenda (est): Nom.Sg.f.Gerundiv zu quae (= mors) - aut...aut exstinguit: 3.PSg.Praes. von exstinguere: er, sie, es löscht aus was?: animum wie?: omnino: überhaupt, vollständig, ganz und gar optanda (est): Nom.Sg.f.Gerundiv zu quae (= mors) etiam: sogar deducit: 3.PSg.Praes. von deducere: er, sie, es führt hin was?: eum = animum wohin?: aliquo (Adverb) - si aliquo futurus sit: Nom.Sg.m.Konj.CPA: er, sie, es wird sein wer oder was?: animus was wird er, sie sein?: aeternus potest: 3.P.Sg.Praes. von posse: er, sie, es kann atqui: aber, doch wohl inveniri: Inf.Praes.pass.: gefunden werden was?: nihil - tertium: eine dritte Möglichkeit (kann) nicht (gefunden werden) timeam: 1.P.Sg.Konj.Praes. von timere - Coni.dub. aut non...aut etiam: entweder nicht...oder sogar futurus sum: 1.P.Sg.CPA: ich werde sein was?: non miser - etiam beatus wann?: post mortem