OVID, Metamorphosen 6, 146 - 312
Niobe
Hexameter
Rotgedruckte Vokale werden betont - eingeklammerte Silben nicht gelesen !
Sprechpausen (Zäsuren):
1. – Pause nach dem 3. Halbfuß (= 2. Hebung): Trithemimeres
(caesura semiternaria) ǁ2. – Pause nach dem 5. Halbfuß (= 3. Hebung): Penthemimeres
(caesura semiquinaria) ǁ3. – Pause nach der 1. Kürze des 3. Daktylus: trochäische Zäsur (κατὰ τρίτον τροχαῖον)
ǁ4. – Pause nach dem 7. Halbfuß (= 4. Hebung): Hephthemimeres
(caesura semiseptenaria) ǁ5. - Pause nach dem 4. Fuß :
bukolische Diärese ǁ
Lydia tota fremit, ǁ Phrygiaeque per ǁ oppida facti
rumor it et ǁ magnum ǁ sermonibus ǁ occupat orbem.
ante suos ǁ Niobe ǁ thalamos ǁ cognoverat illam,
tum cum Maeoniam ǁ virgo ǁ Sipylumque colebat;
150 nec tamen admonita (e)st ǁ poena ǁ popularis Arachnes,
cedere caelitibus ǁ verbisque minoribus uti.
multa dabant ǁ animos; ǁ sed enim ǁ nec ǁ coniugis artes
nec genus amborum ǁ magnique potentia regni
sic placuer(e) illi, ǁ quamvis ǁ ea ǁ cuncta placerent,
155 ut sua progenies; ǁ et felicissima matrum
dicta foret ǁ Niobe, ǁ si non ǁ sibi ǁ visa fuisset.
nam sata Tiresia ǁ venturi ǁ praescia Manto
per medias ǁ fuerat ǁ divino ǁ concita motu
vaticinata vias: ǁ 'Ismenides, ǁ ite frequentes
160 et date Latonae ǁ Latonigenisque duobus
cum prece tura pia ǁ lauroqu(e) innectite crinem:
ore meo ǁ Latona iubet.' ǁ paretur, et omnes
Thebaides ǁ iussis ǁ sua tempora ǁ frondibus ornant
turaque dant ǁ sanctis ǁ et verba precantia flammis.
165 Ecce venit ǁ comitum ǁ Niobe ǁ celeberrima turba
vestibus intexto ǁ Phrygiis ǁ spectabilis auro
et, quant(um) ira sinit, ǁ formosa; movensque decoro
cum capit(e) inmissos ǁ umerum ǁ per utrumque capillos
constitit, utqu(e) oculos ǁ circumtulit ǁ alta superbos,
170 'quis furor auditos' ǁ inquit ǁ 'praeponere visis
caelestes? ǁ aut cur ǁ colitur ǁ Latona per aras,
numen adhuc ǁ sine ture meum (e)st? ǁ mihi ǁ Tantalus auctor,
cui licuit ǁ soli ǁ superorum ǁ tangere mensas;
Pleiadum ǁ soror est ǁ genetrix ǁ mea; ǁ maximus Atlas
175 est avus, aetherium ǁ qui fert ǁ cervicibus axem;
Iuppiter alter avus; ǁ socero ǁ quoque ǁ glorior illo.
me gentes ǁ metuunt ǁ Phrygiae, ǁ me ǁ regia Cadmi
sub domina (e)st, ǁ fidibusque mei ǁ commissa mariti
moenia cum ǁ populis ǁ a meque viroque reguntur.
180 in quamcumque domus adverti ǁ lumina partem,
immensae ǁ spectantur opes; ǁ accedit eodem
digna dea ǁ facies; ǁ huc natas ǁ adice septem
et totidem ǁ iuvenes ǁ et mox ǁ generosque nurusque!
quaerite nunc, ǁ habeat ǁ quam nostra superbia causam,
185 nescio quoqu(e) audete satam ǁ Titanida Coeo
Latonam ǁ praeferre mihi, ǁ cui ǁ maxima quondam
exiguam ǁ sedem ǁ pariturae ǁ terra negavit!
nec caelo ǁ nec humo ǁ nec ǁ aquis ǁ dea ǁ vestra recepta (e)st:
exsul erat ǁ mundi, ǁ donec ǁ miserata vagantem
190 "hospita tu ǁ terris ǁ erras, ǁ ego" ǁ dixit "in undis"
instabilemque locum ǁ Delos ǁ dedit. ǁ illa duorum
facta parens: ǁ uteri ǁ pars haec ǁ est septima nostri.
sum felix ǁ (quis enim ǁ neget hoc?) ǁ felixque manebo
(hoc quoque quis ǁ dubitet?): ǁ tutam ǁ me ǁ copia fecit.
195 maior sum ǁ quam cui ǁ possit ǁ Fortuna nocere,
Multaqu(e) ut eripiat, ǁ multo ǁ mihi ǁ plura relinquet.
excessere metum ǁ mea iam ǁ bona. ǁ fingite demi
huic aliquid ǁ populo ǁ natorum ǁ posse meorum:
non tamen ad ǁ numerum ǁ redigar ǁ spoliata duorum,
200 Latonae ǁ turbam, ǁ qua quantum ǁ distat ab orba?
Ite! Satis, ǁ properate, ǁ sacri (e)st, ǁ laurumque capillis
ponite!' deponunt ǁ et sacr(a) infecta relinquunt,
quodque licet, ǁ tacito ǁ venerantur ǁ murmure numen.
Indignata dea (e)st ǁ summoqu(e) in ǁ vertice Cynthi
205 talibus est ǁ dictis ǁ gemina ǁ cum ǁ prole locuta:
'en ego vestra parens, ǁ vobis ǁ animosa creatis,
et nisi Iunoni ǁ nulli ǁ cessura dearum,
an dea sim, ǁ dubitor ǁ perqu(e) omnia ǁ saecula cultis
arceor, o ǁ nati, ǁ nisi vos ǁ succurritis, aris.
210 nec dolor hic ǁ solus; ǁ diro ǁ convicia facto
Tantalis adiecit ǁ vosque (e)st ǁ postponere natis
ausa suis ǁ et me, ǁ quod ǁ in ipsam ǁ reccidat, orbam
dixit et exhibuit ǁ linguam ǁ scelerata paternam.'
adiectura preces ǁ erat his ǁ Latona relatis:
215 'desine!' Phoebus ait, ǁ 'poenae ǁ mora ǁ longa querella (e)st!'
dixit idem ǁ Phoebe, ǁ celerique per ǁ aera lapsu
contigerant ǁ tecti ǁ Cadmeida ǁ nubibus arcem.
Planus erat ǁ lateque patens ǁ prope ǁ moenia campus,
adsiduis ǁ pulsatus ǁ equis, ǁ ubi ǁ turba rotarum
220 duraque mollierat ǁ subiectas ǁ ungula glaebas.
pars ibi de ǁ septem ǁ genitis ǁ Amphione fortes
conscendunt ǁ in equos ǁ Tyrioque rubentia suco
terga premunt ǁ auroque graves ǁ moderantur habenas.
e quibus Ismenus, ǁ qui matri ǁ sarcina quondam
225 prima suae ǁ fuerat, ǁ dum certum ǁ flectit in orbem
quadripedis ǁ cursus ǁ spumantiaqu(e) ora coercet,
'ei mihi!' conclamat ǁ medioqu(e) in ǁ pectore fixa
tela gerit ǁ frenisque ǁ manu ǁ moriente remissis
in latus a ǁ dextro ǁ paulatim ǁ defluit armo.
230 proximus audito ǁ sonitu ǁ per inane pharetrae
frena dabat ǁ Sipylus, ǁ veluti ǁ cum ǁ praescius imbris
nube fugit ǁ visa ǁ pendentiaqu(e) ǁ undique rector
carbasa deducit, ǁ ne qua ǁ levis ǁ effluat aura:
frena tamen ǁ dantem ǁ non evitabile telum
235 consequitur, ǁ summaque ǁ tremens ǁ cervice sagitta
haesit, et exstabat ǁ nudum ǁ de ǁ gutture ferrum;
ill(e), ut erat, ǁ pronus ǁ per crur(a) admissa iubasque
volvitur et ǁ calido ǁ tellurem ǁ sanguine foedat.
Phaedimus infelix ǁ et ǁ aviti ǁ nominis heres
240 Tantalus, ut ǁ solito ǁ fin(em) inposuere labori,
transierant ǁ ad opus ǁ nitidae ǁ iuvenale palaestrae;
et iam contulerant ǁ arto ǁ luctantia nexu
pectora pectoribus, ǁ cum tento ǁ concita nervo,
sicut erant ǁ iuncti, ǁ traiecit utrumque sagitta.
245 ingemuere simul, ǁ simul incurvata dolore
membra solo ǁ posuere, ǁ simul ǁ suprema iacentes
lumina versarunt, ǁ animam ǁ simul ǁ exhalarunt.
adspicit Alphenor ǁ laniataque ǁ pectora plangens
advolat, ut ǁ gelidos ǁ conplexibus ǁ adlevet artus,
250 inque pio ǁ cadit officio; ǁ nam ǁ Delius illi
intima fatifero ǁ rupit ǁ praecordia ferro.
quod simul eductum (e)st, ǁ pars et ǁ pulmonis in hamis
eruta cumqu(e) anima ǁ cruor est ǁ effusus in auras.
at non intonsum ǁ simplex ǁ Damasicthona vulnus
255 adficit: ictus erat, ǁ qua crus ǁ ess(e) incipit et qua
mollia nervosus ǁ facit internodia poples.
dumque manu ǁ temptat ǁ traher(e) exitiabile telum,
altera per ǁ iugulum ǁ pennis ǁ tenus ǁ acta sagitta (e)st.
expulit hanc ǁ sanguis ǁ sequ(e) eiaculatus in altum
260 emicat et ǁ longe ǁ terebrata ǁ prosilit aura.
ultimus Ilioneus ǁ non profectura precando
bracchia sustulerat ǁ 'di' qu(e) 'o ǁ communiter omnes,'
dixerat ignarus ǁ non omnes ǁ esse rogandos
'parcite!' motus erat, ǁ cum iam ǁ revocabile telum
265 non fuit, arcitenens; ǁ minimo ǁ tamen ǁ occidit ille
vulnere, non ǁ alte ǁ percusso ǁ corde sagitta.
Fama mali ǁ populique ǁ dolor ǁ lacrimaeque suorum
tam subitae ǁ matrem ǁ certam ǁ fecere ruinae,
mirantem ǁ potuiss(e) irascentemque, quod ausi
270 hoc essent ǁ superi, ǁ quod tantum ǁ iuris haberent;
nam pater Amphion ǁ ferro ǁ per ǁ pectus adacto
finierat ǁ moriens ǁ pariter ǁ cum ǁ luce dolorem.
heu! Quant(um) haec ǁ Niobe ǁ Niobe ǁ distabat ab illa,
quae modo Latois ǁ populum ǁ submoverat aris
275 et mediam ǁ tulerat ǁ gressus ǁ resupina per urbem
invidiosa suis; ǁ at nunc ǁ miseranda vel hosti!
corporibus ǁ gelidis ǁ incumbit et ǁ ordine nullo
oscula dispensat ǁ natos ǁ suprema per omnes;
a quibus ad ǁ caelum ǁ liventia ǁ bracchia tollens
280 'pascere, crudelis, ǁ nostro, ǁ Latona, dolore,
Pascer(e)' ait ǁ 'satiaque ǁ meo ǁ tua ǁ pectora luctu!
corque ferum ǁ satia!' ǁ dixit. ǁ 'per ǁ funera septem
efferor: exsulta ǁ victrixqu(e) inimica triumpha!
cur autem ǁ victrix? ǁ miserae ǁ mihi ǁ plura supersunt,
285 quam tibi felici; ǁ post tot ǁ quoque ǁ funera vinco!'
Dixerat, et ǁ sonuit ǁ contento ǁ nervus ab arcu;
qui praeter ǁ Nioben ǁ unam ǁ conterruit omnes:
illa malo (e)st ǁ audax. ǁ stabant ǁ cum ǁ vestibus atris
ante toros ǁ fratrum ǁ demisso ǁ crine sorores;
290 e quibus una trahens ǁ haerentia ǁ viscere tela
inposito ǁ fratri ǁ moribunda relanguit ore;
altera solari ǁ miseram ǁ conata parentem
conticuit ǁ subito ǁ duplicataque ǁ vulnere caeco (e)st.
(oraque compressit, ǁ nisi postquam ǁ spiritus ibat.)
295 haec frustra ǁ fugiens ǁ collabitur, ǁ illa sorori
inmoritur; ǁ latet haec, ǁ illam ǁ trepidare videres.
sexque datis ǁ leto ǁ diversaque ǁ vulnera passis
ultima restabat; ǁ quam toto ǁ corpore mater,
tota veste tegens ǁ 'unam ǁ minimamque relinque!
300 de multis ǁ minimam ǁ posco' ǁ clamavit 'et unam.'
dumque rogat, ǁ pro qua ǁ rogat, occidit: ǁ orba resedit
exanimes ǁ inter ǁ natos ǁ natasque virumque
deriguitque malis; ǁ nullos ǁ movet ǁ aura capillos,
in vultu ǁ color est ǁ sine sanguine, ǁ lumina maestis
305 stant inmota genis, ǁ nihil est ǁ in imagine vivum.
ipsa quoqu(e) interius ǁ cum duro ǁ lingua palato
congelat, et ǁ venae ǁ desistunt ǁ posse moveri;
nec flecti ǁ cervix ǁ nec bracchia ǁ reddere motus
nec pes ire potest; ǁ intra ǁ quoque ǁ viscera saxum (e)st.
310 flet tamen et ǁ validi ǁ circumdata ǁ turbine venti
in patriam ǁ rapta (e)st: ǁ ibi fixa cacumine montis
liquitur, et ǁ lacrimas ǁ etiam ǁ nunc ǁ marmora manant.